Het tandvlees heeft vaak de natuurlijke neiging om zich terug te trekken bij het ouder worden, dit proces kan echter versterkt worden door het niet goed reinigen, of door juist te hard poetsen van het gebit, waardoor tandvleesontsteking ontstaat. Lees meer over teruggetrokken tandvlees door hier te klikken. Als de tanden eenmaal gevoelig zijn, wordt het poetsen zo pijnlijk dat er vaak minder goed gepoetst wordt. Hierdoor ontstaat een vicieuze cirkel, want door het minder goede poetsen krijgt de plaque weer meer kans en zal het tandvlees zich verder terugtrekken.

Afgesleten glazuur is een minder bekende maar wel een belangrijke veroorzaker van gevoelige tanden. Tandslijtage kan op verschillende manieren ontstaan, een bekende oorzaak is het oplossen van glazuur door zure (fris)dranken. Er zijn echter meer oorzaken te noemen o.a. slijtage door knarsen, buigkrachten en de meer bekende slijtage door te hard te poetsen met een tandenborstel.

Uit recent onderzoek is gebleken dat vooral de combinatie van zure voedingswaren en poetsen tot veel verlies van glazuur en dus gevoelige tanden kan leiden. Poets daarom je tanden nooit binnen een uur na het eten of drinken van iets zuurs!

Afkomstig uit de folder tanderosie van ACTA geschreven door drs. A.W. van de Beld en Prof. A. van Nieuw Amerongen

Vraag 1) wordt het erosieproces gestopt door het spoelen met een natriumfluoride, of alleen vertraagd?

Antwoord: Fluoride maakt tandglazuur harder en minder goed oplosbaar in zuur, waardoor het tanderosieproces in ieder geval vertraagd wordt.

Vraag 2) Heeft het zin om bijvoorbeeld twee of drie keer per dag te spoelen, of is 1 keer (’s avonds) voldoende?

Antwoord: Wij adviseren tanderosiepatiënten om 1 keer per dag met een fluoridespoeldrank te spoelen. Twee keer poetsen met fluoride- en bicarbonaathoudende tandpasta is raadzaam, maar niet binnen een uur nadat een zuur voedingsmiddel is genuttigd.

Vraag 3) Wordt door de lage pH van een voedingsmiddel alleen het glazuur aangetast of kunnen kronen, tandvlees, (witte) vullingen, tandhalzen ook extra ‘slijten’?

Antwoord: Kronen, amalgaam, de meeste witte vullingen en ook tandvlees worden niet door zuur aangetast. Daarentegen is een aantal witte vullingen (namelijk de glasionomeercementen) wel zuur gevoelig. Tandhalzen en tandbeen worden wel door zuur aangetast, maar minder dan tandglazuur.

Vraag 4) Is de pH in de mond de hele dag constant hoog? Of wordt hij ‘zuurder’ zodra je iets eet, of alleen als je iets zuurs eet of drinkt?

Antwoord: De pH-waarde van speeksel is altijd het laagst wanneer de speekselklieren speeksel uitscheiden zonder dat er sprake is van een of andere stimulatie. Zodra je kauwt, bijvoorbeeld op suikervrije kauwgom, wordt de pH automatisch hoger. Nog beter is het als je kauwgom met een buffer gebruikt, b.v. met carbamide en/of bicarbonaat. Je speeksel wordt alleen zuurder als je iets zuurs eet of drinkt.

Vraag 5) Als je iets zuurs hebt genuttigd (bijv. glas jus d’orange), hoe lang moet je dan wachten voordat je je tanden mag poetsen?

Antwoord: Minstens 1 uur wachten met poetsen en vooral niet te hard poetsen. Advies: drink frisdrank of een vruchtensap door een rietje en houd zure drank zo kort mogelijk in de mond. Spoel eventueel na met water of melk.

Vraag 6) Is het niet beter om na het nuttigen van iets zuurs meteen even met natriumfluoride te spoelen?

Antwoord: Spoelen met een fluoridespoeldrank na een zuuraanval heeft weinig effect, daar het zuur dan reeds zijn ontkalkende werking heeft gehad. Vooraf spoelen met een fluoridespoeldrank versterkt het glazuur. Indien je s’ochtends bij het ontbijt zuur fruit of een vruchtensap gebruikt, is het aan te bevelen om niet direct na het ontbijt de tanden te poetsen.

Vraag 7) Welk type tandenborstel kun je het best gebruiken: hard – medium – zacht – extra zacht

Antwoord: poetsen met een zachte borstel is het beste. Reinig na het poetsen de ruimten tussen de tanden met een houten tandenstoker of een rager.

Vraag 8) Heeft erosie ook invloed op de kleur van het gebit (bijvoorbeeld minder wit)?

Antwoord: Aangetast glazuur zal kleurstoffen sterker binden. Bovendien wordt het tandbeen naarmate het glazuur dunner wordt, steeds meer zichtbaar door het glazuur heen en tandbeen heeft een lichtgele kleur!

Vraag 9) Kan de pH van speeksel naarmate je ouder wordt nog veranderen of blijft deze je hele leven constant (is je speeksel over bijv. 5 of 10 jaar zuurder?)

Antwoord: In principe neemt de pH-waarde van speeksel niet af bij het ouder worden. Jonger glazuur is evenwel zachter dan oud glazuur, daarom lopen jongeren meer kans op tanderosie en tandcariës. Veel medicijnen hebben als bijwerking dat ze de afgifte van speeksel remmen. De natuurlijke bescherming door speeksel wordt dus door het gebruik van veel soorten medicijnen verminderd. Stimulatie van de speekselafgifte, bijvoorbeeld door kauwgomgebruik, is in die gevallen aan te bevelen.

Vraag 10) Wordt het gebit ook zwakker door tanderosie zodat, bijvoorbeeld bij een val, de tanden makkelijker kunnen breken (hoekje uit), of als je bijvoorbeeld op een steentje bijt (krentenbrood!) er sneller een hoekje van je kies afspringt?

Antwoord: De buitenlaag van het glazuur is het allerhardst; een geërodeerde tand kan inderdaad sneller afbrokkelen met name op de snijvlakken (voortanden) of kauwvlakken (kiezen). Het afbrokkelen van de tanden heeft vooral te maken met het dunner worden van het tandglazuur.

Bron International Dental Journal 5/02, supplement van het symposium ‘dentine hypersensitivity’ gehouden in Wenen 2002

In de behandeling van gevoelige tanden kun je onderscheid maken in dingen die je zelf kunt doen of behandelingen die door de tandarts gedaan kunnen worden. Het bekendst zijn misschien wel de speciale tandpasta’s voor gevoelige tanden. Deze tandpasta’s hebben extra toegevoegde stoffen die de tandbeenkanaaltjes dicht(er) maken of die de zenuwprikkeling in deze kanaaltjes verminderen.

Tips om zelf glazuurslijtage/tanderosie te beperken:

• Bekijk je voedingspatroon goed en probeer zure (erosieve) voedingsmiddelen niet te gebruiken of anders zoveel mogelijk te verminderen.
• Neutraliseer zuur door de mond te spoelen met water of melk.
• Poets je tanden pas een uur na het eten of drinken, als dat ‘s ochtends onwenselijk is, probeer dan je tanden voor het ontbijt te poetsen.
• Gebruik een zachte tandenborstel en oefen niet teveel kracht uit.
• Gebruik een tandpasta voor gevoelige tanden.
• Naast het gebruik van een gefluorideerde tandpasta is het mogelijk om de mond dagelijks te spoelen met een neutraal(!) mondwater met 250 ppm fluoride.

Wanneer gevoelige tanden veel klachten geven dan is het mogelijk om een lepel te laten maken die om je tanden en kiezen past. Door deze lepel te vullen met een tandpasta voor gevoelige tanden wordt hiervan de inwerkingstijd en dus het effect vergroot.

De tandarts/mondhygiënist zal aan de hand van uw gebit kunnen beoordelen waarom het tandbeen bloot is komen te liggen en u adviezen kunnen geven om verdere slijtage te voorkomen/verminderen. Tevens bestaan er middelen die de openingen naar tandbeenkanaaltjes dichtmaken en door de tandarts/mondhygiënist op de gevoelige tandhalzen aangebracht kunnen worden. Veel gebruikte middelen hiervoor zijn de fluoridelakken.

In situaties met zeer veel weefselverlies en/of gevoelige tanden, kunnen en moeten soms verdergaande behandelingen verricht worden zoals o.a. vullingen, wortelkanaalbehandelingen en in zeldzame gevallen de extractie van een tand of kies.

• 45% van de bevolking heeft last van gevoelige tanden.
• Gevoelige tanden komen vooral voor bij mensen tussen de 20 en 50 jaar en dan het meest tussen de 30 en 40 jaar.
• Vrouwen lijken vaker last te hebben van gevoelige tanden dan mannen en krijgen dit op jongere leeftijd.
• Slechts een klein aantal mensen met gevoelige tanden gaat hiervoor naar de tandarts of mondhygiënist.
• Zure veroorzakers van gevoelige tanden o.a: Appel, Appelsap, Cassis, Citroen, Cola, Jam, Kiwi, Limonadesiroop, Mayonaise, Sinaasappel(sap), Sinas, Slasaus, Sportdranken (AA), Wijn.